Presentatie Roy Shyamnarain, voorzitter Surinaamse Federatie van Belastingadviseurs (SFB) op het SFB Belastingseminar 2017 “Fiscale wetgeving als basis voor duurzame ontwikkeling” op 20 oktober 2017 in Ballroom Royal Torarica, Paramaribo.

Mevrouw de voorzitter van de Nationale Assemblee,
Overige leden van De Nationale Assemblee,
Leden van de Staatsraad,
Overige genodigden,
Geachte dames en heren,

Namens de Surinaamse Federatie van Belastingadviseurs heet ik u van harte welkom op het Belastingseminar 2017. Het doet ons goed dat u zo massaal bent opgekomen om te praten over een voor velen van u waarschijnlijk minder popular onderwerp.

Want wie houdt er nu van belastingen? Velen van u zien het heffen van belastingen misschien zelfs als een inbreuk op uw eigendomsrecht. Een vorm van (legale) diefstal door de overheid. Door de verplichting om belasting te betalen verliest u immers de volledige beschikkingsvrijheid over een deel van uw inkomen en vermogen. Maar daar zullen wij het vandaag even niet verder over hebben.

Zoals gezegd is de SFB heel blij met de aanwezigheid van elk van u, maar wij zijn vooral verheugd met de belangstelling vanuit ons Wetgevend College en de Staatsraad voor dit seminar.

Daarmee hebben wij een van de doelstellingen, die wij voor ogen hebben met dit seminar bereikt. Namenlijk zoveel mogelijk actoren in het wetgevingsproces bij elkaar brengen en hen een platform bieden om met andere stakeholders van gedachten te wisselen over de inrichting van de belastingheffing in ons land.

I. Fiscale wetgeving als onderdeel van fiscaal beleid.
Fiscale wetgeving, ook wel belastingwetgeving genoemd, is een instrument voor fiscaal beleid.

Onder fiscaal beleid verstaan wij het geheel van maatregelen van de overheid om het niveau van haar inkomsten en uitgaven te beheersen. Verhoging en verlaging van de belastingen of de publieke uitgaven hebben directe invloed op economische indicatoren zoals inflatie, werkgelegenheid en de waarde van de Surinaamse munt.

Een gezond fiscaal beleid is daarom heel belangrijk voor de economische ontwikkeling van Suriname.

II. De grondslag voor belastingheffing in Suriname.
Belastingheffing in Suriname vindt zijn oorsprong in Artikel 155 van de Grondwet van de Republiek Suriname. Dit artikel bepaalt namenlijk dat:

• Belastingen worden geheven krachtens de wet, welke wet de belastingdruk, de tarieven, de vrijstellingen en de waarborgen voor belastingplichtigen regelt.
• Geen privilege op het stuk van belastingen wordt verleend anders dan krachtens de wet.

De gegeven bevoegdheid aan de overheid om belastingen te heffen wordt verder uitgewerkt in verschillende heffingswetten zoals de Wet IB, Wet LB, Wet Dividendbelasting, Wet Huurwaardebelasting etc.

Belangrijk is echter om te weten dat er geen belasting kan worden geheven zonder een heffingswet! Dus zolang DNA bijvoorbeeld de betreffende wet nog niet heeft goedgekeurd hebben wij nog even geen last van de BTW.

III. Fiscaal beleid en duurzame ontwikkeling.
Wij komen nu op de relatie tussen fiscaal beleid en duurzame ontwikkeling.

Allereerst een definitie. “Duurzame ontwikkeling is beleid gericht op het bevredigen van de behoeften van de huidige generatie zonder daarmee de mogelijkheden van latere generaties te beperken.”

Met andere woorden duurzame ontwikkeling zorgt ervoor dat de “onderhoudskosten” van een bepaalde generatie niet worden voortgewenteld (carry-forward) ten laste van komende generaties.

In dit kader is fiscaal beleid, en dan met name de belastingheffing essentieel, omdat de overheid daarmee de inkomsten genereert voor het financieren van haar lange-termijn-ontwikkelingsbeleid.

Dus voorzover er mensen zijn die denken dat zij “bestolen” worden als zij belasting betalen aan de overheid, dan is dat hiermee enigszins weerlegd.

IV. Belastingheffing als fiscaal instrument.
Zoals eerder opgemerkt heeft fiscaal beleid betrekking op zowel de opbrengsten als de uitgaven van de overheid.
Belastingen zijn een belangrijk instrument om de inkomsten te genereren voor het financieren van de ontwikkeling van een land.

Door belastingen te heffen worden landen minder afhankelijk van buitenlandse leningen en ontwikkelingshulp.

Belastheffing zorgt daardoor voor “fiscale (budgettaire) onafhankelijkheid” en wordt in het algemeen beschouwd als een duurzame bron voor economische groei.

V. Het belang van een efficiënt belastingsysteem.
Een efficient functionerende belastingsysteem is essentieel voor het realiseren van ontwikkelingsdoelstellingen in een land.

Het levert ook een belangrijke bijdrage in het verbeteren van governance stucturen van de overheid, omdat het geacht wordt gericht te zijn op het bevorderen van zaken zoals inclusiviteit, sociale rechtvaardigheid, good governance en het bestrijden van inkomensongelijkheid.

Verder versterkt een efficiënt werkend belastingsysteem het effectief functioneren van de overheid en verbetert ook de interactie tussen de overheid en burgers.

De overheid wordt daarmee als het ware gedwongen om transparant te zijn en verantwoording af te leggen over ontvangen belastingmiddelen (accountabilty).

VI. Goede wetgeving in een efficient belastingsysteem.
Goede wetgeving en een goed functionerende Belastingdienst, zijn bepalend voor een efficient belastingsysteem en daarmee voor het realiseren van de “tax effort” in een land.

Goede wetgeving behoort tenminste aan de volgende elementen te voldoen: goed gemotiveerd, helder, actueel, voldoende rechtszekerheid bieden aan belastingplichtigen, inclusiviteit en als het even kan ook verantwoording over de bestemming van middelen.

De huidige fiscale wetgeving van Suriname voldoet niet (meer) aan bovengenoemde eisen en vormt eigenlijk een belemmering voor het efficiënt functioneren van ons belastingsysteem.

VII. Waarom is ons belastingsysteem niet efficiënt?
Er zijn een aantal factoren/uitdagingen, die belemmerend werken op het efficient functioneren van het belastingsysteem in Suriname. Om een paar te noemen:

• Een zwakke Belastingdienst. Door de gebrekkige aansturing vanuit het topmanagement en de gevoeligheid voor corruptie is de output van deze cruciale overheidsdienst erg laag;
• Achterhaalde wetgeving. De laatste heffingswet, die is ingevoerd is de wet Omzetbelasting 1997, terwijl wij nog steeds werken met een Zegelwet en een Invorderingswet uit de 19de eeuw;
• Een lage belastingmoraal in de gemeenschap, heeft tot gevolg dat de non-compliance bij belastingplichtigen hoog is;
• De heersende sociale ongelijkheid belemmert vaak de uitvoering van belastingwetten.
• Het voorkomen van zogenaamde hard-to-tax sectoren. De goudsector, houtsector etc. zijn moeilijk toegankelijk voor belastingambtenaren
• De gevolgen van de zogenaamde resource curse. Door de aanwezigheid van inkomsten uit natuurlijke hulpbronnen (mining, aardolie) bestaat er niet veel animo om zich druk te maken om belasting te innen in andere sectoren.
• Geografische en historische factoren. Ofschoon wij lid zijn van de Caricom en sociaal-economisch bekeken bij de regio behoren, is ons belastingstelsel in wezen gebaseerd op het Nederlands stelsel. Dit maakt het moeilijker om ons belastingsysteem af te stemmen/te integreren binnen de regio.

VIII. Verbetering vereist politieke commitment!
Verbetering van de “tax effort” in Suriname vereist de volgende zaken:

• Sterke en competente aansturing van de Belastingdienst;
• Administratieve/institutionele hervormingen;
• Moderne op de lokale omstandigheden gerichte wetgeving;
• Breed draagvlak voor belastingmaatregelen (inclusiviteit);
• Transparantie en verantwoording (accountability) over de besteding van de middelen;
• Bovenal onvoorwaardelijke en partij overstijgende politieke commitment om dit mogelijk te maken en te blijven ondersteunen.

IX. Hoe verder?
Zoals eerder opgemerkt voldoet de huidige fiscale wetgeving van Suriname niet (meer) en vormt in feite een belemmering voor het efficiënt functioneren van ons belastingsysteem.

Resumerend kom ik tot de volgende aanbevelingen.

1. Gezien het belang hiervan voor het realiseren van duurzame ontwikkeling in Suriname, moeten alle inspanningen gericht worden op volledige herziening van het huidige Surinaams belastingsysteem;
2. Betrek zoveel mogelijk Surinaams kader en relevante lokale stakeholders om een lange-termijn-visie te formuleren voor het belastingsysteem in Suriname. Dit omdat zij de lokale omgeving en de issues die een rol spelen het beste kennen;
3. Besteed het geld dat bij de IDB is geleend (USD 30 mio) voor versterking van de Belastingdienst niet zolang er geen politieke commitment bestaat over een lange-termijn-visie voor ons belastingsysteem;
4. Zorg voor voorlopige oplossingen in de vorm van dringende kleine aanpassingen in de wetgeving en de Belastingdienst, zodat de continuïteit in belastingopbrengsten verzekerd blijft terwijl er aan het “groter plan” wordt gewerkt;
5. Vergeet daarbij vooral niet dat belastingplichtigen ook rechten hebben en zorg er dus voor dat hun grondwettelijke waarborgen voor rechtzekerheid bij de heffing van belastingen wordt gerespecteerd.

Ik dank u voor uw aandacht en wens u een vruchtbare gedachtenwisseling. Ik hoop dat indachtig de woorden van de dichter Shrinivasi in zijn gedicht Suriname dit seminar “…kust legt voor de latere geslachten.”